100+ उपसर्ग

                       Upsarg in Hindi

उपसर्ग किसे कहते हैं? | Upsarg kise kahate hain?

उपसर्ग उस शब्दांश या अव्यय को कहते है, जो किसी शब्द के पहले आकर उसका विशेष अर्थ प्रकट करता है। दूसरे शब्दों में ”वह शब्दांश या अव्यय जो किसी शब्द के आरंभ में जुड़कर उस शब्द के अर्थ में विशेषता ला दे या उसका अर्थ बदल दे।” वे उपसर्ग कहलाते है। जैसे- प्रसिद्ध, अभिमान, विनाश, उपकार। इनमे क्रमशः ‘प्र’, ‘अभि’, ‘वि’ और ‘उप’ उपसर्ग है।

100+ उपसर्ग | 100+ Upsarg in Hindi

क्या आप जानते है कि उपसर्ग किसे कहते है। यदि नहीं तो आज हम आपके लिए उपसर्ग (Upsarg) से संबंधित जानकारी को लेकर आये है। आप हमारे इस पोस्ट में दी गई जानकारी के अनुसार देख सकते है की उपसर्ग का अर्थ क्या होता है और इसका प्रयोग किस प्रकार किया जाता है। यहां हम 100 से अधिक उपसर्ग हिंदी में प्रदान कर रहे हैं।

उपसर्ग | Upsarg in Hindi (Part 1)

उपसर्गउपसर्ग से बने शब्द
अतिअतिकाल, अत्याचार, अतिकर्मण, अतिरिक्त, अतिशय, अत्यन्त, अत्युक्ति, अतिक्रमण, इत्यादि ।
अधिअधिकरण, अधिकार, अधिराज, अध्यात्म, अध्यक्ष, अधिपति इत्यादि।
अपअपकार, अपमान, अपशब्द, अपराध, अपहरण, अपकीर्ति, अपप्रयोग, अपव्यय, अपवाद इत्यादि।
अज्ञान, अधर्म, अस्वीकार इत्यादि।
अनुअनुशासन, अनुज, अनुपात, अनुवाद, अनुचर, अनुकरण, अनुरूप, अनुस्वार, अनुशीलन इत्यादि।
आकाश, आदान, आजीवन, आगमन, आरम्भ, आचरण, आमुख, आकर्षण, आरोहण इत्यादि।
अवअवगत, अवलोकन, अवनत, अवस्था, अवसान, अवज्ञा, अवरोहण, अवतार, अवनति, अवशेष, इत्यादि।
उपउपकार, उपकूल, उपनिवेश, उपदेश, उपस्थिति, उपवन, उपनाम, उपासना, उपभेद इत्यादि।
निनिदर्शन, निपात, नियुक्त, निवास, निरूपण, निवारण, निम्र, निषेध, निरोध, निदान, निबन्ध इत्यादि।
निर्निर्वास, निराकरण, निर्भय, निरपराध, निर्वाह, निर्दोष, निर्जीव, निरोग, निर्मल इत्यादि।
परापराजय, पराक्रम, पराभव, परामर्श, पराभूत इत्यादि।
परिपरिक्रमा, परिजन, परिणाम, परिधि, परिपूर्ण इत्यादि।
प्रप्रकाश, प्रख्यात, प्रचार, प्रबल, प्रभु, प्रयोग, प्रगति, प्रसार, प्रयास इत्यादि।
प्रतिप्रतिक्षण, प्रतिनिधि, प्रतिकार, प्रत्येक, प्रतिदान, प्रतिकूल, प्रत्यक्ष इत्यादि।
विविकास, विज्ञान, विदेश, विधवा, विवाद, विशेष, विस्मरण, विराम, वियोग, विभाग, विकार, विमुख, विनय, विनाश इत्यादि।
सम्संकल्प, संग्रह, सन्तोष, संन्यास, संयोग, संस्कार, संरक्षण, संहार, सम्मेलन, संस्कृत, सम्मुख, संग्राम इत्यादि।
सुसुकृत, सुगम, सुलभ, सुदूर, स्वागत, सुयश, सुभाषित, सुवास, सुजन इत्यादि।
अधअधजला, अधपका, अधखिला, अधमरा, अधसेरा इत्यादि।
अ-अनअमोल, अपढ़, अजान, अथाह, अलग, अनमोल, अनजान इत्यादि।
उनउत्रीस, उनतीस, उनचास, उनसठ, उनहत्तर इत्यादि।

उपसर्ग | Upsarg in Hindi (Part 2)

उपसर्गउपसर्ग से बने शब्द
औगुन, औघट, औसर, औढर इत्यादि।
दुदुकाल, दुबला इत्यादि।
निनिकम्मा, निखरा, निडर, निहत्था, निगोड़ा इत्यादि।
बिनबिनजाना, बिनब्याहा, बिनबोया, बिनदेखा, बिनखाया, बिनचखा, बिनकाम इत्यादि।
भरभरपेट, भरसक, भरपूर, भरदिन इत्यादि।
कु-ककुखेत, कुपात्र, कुकाठ, कपूत, कुढंग इत्यादि।
अनअनमोल, अलग, अनजान, अनकहा, अनदेखा इत्यादि।
अध्अधजला, अधखिला, अधपका, अधकचरा, अधकच्चा, अधमरा इत्यादि।
उनउनतीस, उनचास, उनसठ, इत्यादि।
भरभरपेट, भरपूर, भरदिन इत्यादि।
दुदुबला, दुर्जन, दुर्बल, दुकाल इत्यादि।
निनिगोड़ा, निडर, निकम्मा इत्यादि।
अछूता, अथाह, अटल
कपूत, कचोट
कुकुचाल, कुचैला, कुचक्र
अवऔगुन, औघर, औसर, औसान
भरभरपेट, भरपूर, भरसक, भरमार
सुसुडौल, सुजान, सुघड़, सुफल
परपरलोक, परोपकार, परसर्ग, परहित
बिनबिनब्याहा, बिनबादल, बिनपाए, बिनजाने

उपसर्ग | Upsarg in Hindi (Part 3)उपसर्ग | Upsarg in Hindi (Part 4)

उपसर्गउपसर्ग से बने शब्द
अधःअधःपतन, अधोगति, अधोमुखी, अधोलिखित
अंतःअंतःकरण, अंतःपुर, अंतर्मन, अंतर्देशीय
अशोक, अकाल, अनीति, अधर्म, अज्ञान, अनीति
चिरचिरंजीवी, चिरकुमार, चिरकाल, चिरायु
पुनरपुनर्जन्म, पुनर्लेखन, पुनर्जीवन, पुननिर्माण, पुनरागमन
बहिरबहिर्गमन, बहिर्जगत, बहिष्कार, बहिर्द्वार
सतसज्जन, सत्कर्म, सदाचार, सत्कार्य
पुरापुरातत्व, पुरावृत्त
समसमकालीन, समदर्शी, समकोण, समकालिक
सहसहकार, सहपाठी, सहयोगी, सहचर
अनअनर्थ, अनंत
अन्तरअन्तर्नाद, अन्तर्राष्ट्रीय
का/कुकापुरुष, कुपुत्र
नगण्य, नपुंसक
पुरापुरातन, पुरातत्त्व
सपरिवार, सदेह, सचेत
अलम्अलंकार
आविसआविष्कार, आविर्भाव
तिरस्तिरस्कार, तिरोभाव
पुरस्पुरस्कार

FAQs on Upsarg

उपसर्ग किसे कहते हैं?

उपसर्ग उस शब्दांश या अव्यय को कहते है, जो किसी शब्द के पहले आकर उसका विशेष अर्थ प्रकट करता है। दूसरे शब्दों में ”वह शब्दांश या अव्यय जो किसी शब्द के आरंभ में जुड़कर उस शब्द के अर्थ में विशेषता ला दे या उसका अर्थ बदल दे।” वे उपसर्ग कहलाते है। जैसे- प्रसिद्ध, अभिमान, विनाश, उपकार। इनमे क्रमशः ‘प्र’, ‘अभि’, ‘वि’ और ‘उप’ उपसर्ग है।

उपसर्ग को अंग्रेजी में क्या कहते हैं?

उपसर्ग को अंग्रेजी में “Prefix” कहते हैं। जैसे – समकालीन में Prefix सम है।

उपसर्ग से बने शब्द
लालाचार, लाजवाब, लापरवाह, लापता इत्यादि।
बदबदसूरत, बदनाम, बददिमाग, बदमाश, बदकिस्मत इत्यादि।
बेबेकाम, बेअसर, बेरहम, बेईमान, बेरहम इत्यादि।
कमकमसिन, कामखयाल, कमज़ोर, कमदिमाग, कमजात, इत्यादि।
ग़ैरगैरकानूनी, गैरजरूरी, ग़ैर हाज़िर, गैर सरकारी, इत्यादि।
खुशखुशनुमा, खुशगवार, खुशमिज़ाज, खुशबू, खुशदिल, खुशहाल इत्यादि।
नानाराज, नालायक, नादनामुमकिन, नादान, नापसन्द, नादान इत्यादि।
अलअलबत्ता, अलगरज आदि।
बरबरखास्त, बरदाश्त, बरवक्त इत्यादि।
बिलबिलआखिर, बिलकुल, बिलवजह
हमहमउम्र, हमदर्दी, हमपेशा इत्यादि।
दरदरअसल, दरहक़ीक़त
फिल/फीफिलहाल, फीआदमी
बनाम, बदौलत, बदस्तूर, बगैर
बाबाकायदा, बाइज्जत, बाअदब, बामौक़ा
सरसरताज, सरदार, सरपंच, सरकार
बिलाबिलावजह, बिलाशक
हरहरदिन हरसाल हरएक हरबार
सबसब-जज, सब-कमेटी, सब-इंस्पेक्टर
डिप्टीडिप्टी-कलेक्टर, डिप्टी-रजिस्ट्रार, डिप्टी-मिनिस्टर

टिप्पणियाँ

एक टिप्पणी भेजें

इस ब्लॉग से लोकप्रिय पोस्ट

DO BAILO KI KATHA MCQ